چگونه دلم را آرام کنم؟

 

 

به طور کلى آرامش و دلهره، نقش بسیار مهمى در سلامت و بیمارى فرد و جامعه و سعادت و بدبختى انسان‌ها دارد و چیزى نیست که بتوان از آن به آسانى گذشت. تاریخ بشر پر است از صحنه‏هاى غم‏انگیزى که انسان براى تحصیل آرامش به هر چیز دست انداخته و در هر وادى گام نهاده، و تن به انواع اعتیادها داده است.ولى قرآن با یک جمله کوتاه و پر مغز، مطمئن‏ترین و نزدیکترین راه را نشان داده و مى‏گوید: بدانید که یاد خدا آرام بخش دلهاست!

عوامل نگرانى و پریشانى

1 ـ آینده تاریک و مبهم، احتمال زوال نعمت‌ها، گرفتارى در چنگال دشمن، ضعف و بیمارى و ناتوانى و درماندگى و احتیاج و ... آدمى را رنج مى‏دهد، اما ایمان به خداوند قادر متعال، خداوند رحیم و مهربان، خدایى که همواره کفالت بندگان خویش را بر عهده دارد مى‏تواند این گونه نگرانی‌ها را از میان ببرد و به او آرامش دهد که تو در برابر حوادث آینده درمانده نیستى، خدایى دارى توانا، قادر و مهربان.2 ـ گذشته تاریک زندگى، نگرانی از گناهانى که انجام داده، از کوتاهی‌ها و لغزش‌ها گاه ذهن آدمی را به خود مشغول می‌سازد، اما توجه به اینکه خداوند، غفار، توبه‌پذیر و رحیم و غفور است، به او آرامش مى‏دهد، به او مى‏گوید: عذر تقصیر به پیشگاهش بر، از گذشته عذر‌خواهى کن و در مقام جبران برآى، که او بخشنده است و جبران کردن ممکن.3 ـ ضعف و ناتوانى انسان در برابر عوامل طبیعى و دشمنان سبب نگرانی انسان خواهند بود. اما هنگامى که به یاد خدا مى‏افتد و متکى به قدرت و رحمت او مى‏شود، قدرتى که برترین قدرت‌هاست و هیچ چیز در برابر آن یاراى مقاومت ندارد، قلبش آرام مى‏گیرد، با خود مى‏گوید آرى من تنها نیستم، من در سایه خدا، بى‏نهایت قدرت دارم 4 ـ ریشه برخی اضطراب‌ها و نگرانی‌ها احساس پوچی و بی‌هدف بودن زندگی است. ولى کسى که به خدا ایمان دارد و مسیر تکاملى زندگى را به عنوان یک هدف بزرگ پذیرفته است و تمام برنامه‏ها و حوادث زندگى را در همین خط مى‏بیند، نه از زندگى احساس پوچى مى‏کند، و نه همچون افراد بى‏هدف و مردد، سرگردان و مضطرب است.5- سوء ظن‏ها، توهم‌ها و خیالات پوچ یکى دیگر از عوامل نگرانى است که بسیارى از مردم در زندگى خود از آن رنج مى‏برند، ولى چگونه مى‏توان انکار کرد که توجه به خدا و لطف بى‏پایان او و دستور به حسن ظن که وظیفه هر فرد با ایمانى است این حالت رنج‏آور را از بین مى‏برد و آرامش و اطمینان جاى آن را مى‏گیرد.6 ـ دنیاپرستى و دلباختگى در برابر زرق و برق زندگى مادى یکى از بزرگ‌ترین عوامل اضطراب و نگرانى انسان‌ها بوده و هست. ایمان به خدا و توجه به آزادگى مومن که همیشه با زهد و پارسایى سازنده و عدم اسارت در چنگال زرق و برق زندگى مادى همراه است به همه این اضطراب‌ها پایان مى‏دهد. بعضى از مفسران ایرادى مطرح کرده‏اند که از یک طرف در آیه فوق مى‏خوانیم یاد خدا مایه آرامش دل‌هاست و از طرفى دیگر در آیه 2 سوره انفال مى‏خوانیم مومنان کسانى هستند که وقتى نام خدا برده مى‏شود قلبشان ترسان مى‏گردد، آیا این دو با هم منافات ندارند؟!پاسخ این است که منظور از آرامش، همان آرامش در برابر عوامل مادى است که غالب مردم را نگران مى‏سازد که نمونه‏هاى روشن آن در بالا ذکر شد، ولى مسلماً افراد با ایمان در برابر مسئولیت‌هاى خویش نمى‏توانند نگران نباشند، و به تعبیر دیگر آنچه در آن‌ها وجود ندارد نگرانی‌هاى ویرانگر است، اما نگرانى سازنده که انسان را به انجام وظیفه در برابر خدا و خلق و فعالیت‌هاى مثبت زندگى وا مى‏دارد در وجود آن‌ها هست و باید هم باشد، و منظور از خوف از خدا نیز همین است.

ذکر خدا چیست؟

ذکری که مایه آرامش دل‌هاست تنها این نیست که نام او را بر زبان آورده و مکرر تسبیح و تکبیر گوییم، بلکه منظور آن است که با تمام قلب متوجه او و عظمتش و علم و آگاهیش و حاضر و ناظر بودنش گردیم، و این توجه مبدأ حرکت و فعالیت در وجود انسان به سوى جهاد و تلاش و نیکی‌ها می‌گردد و میان او و گناه سد مستحکمى ایجاد می‌کند.از وصایایى که پیامبر (صلی‌الله‌علیه و آله) به على (علیه السلام) فرمود این بود: «اى على سه کار است که این امت طاقت آن را ندارند (و از همه کس ساخته نیست) مواسات با برادران دینى در مال، و حق مردم را از خویشتن دادن، و یاد خدا در هر حال، ولى یاد خدا (تنها) سبحان اللَّه و الحمد للَّه و لا اله الا اللَّه و اللَّه اکبر نیست، بلکه یاد خدا آن است که هنگامى که انسان در برابر حرامى قرار مى‏گیرد از خدا بترسد و آن را ترک گوید.»(سفینة البحار، ج 1، ص 484).در حدیث دیگرى مى‏خوانیم على (علیه السلام) فرمود: «ذکر دو گونه است: یاد خدا کردن به هنگام مصیبت (و شکیبایى و استقامت ورزیدن) و از آن برتر آن است که خدا را در برابر محرمات یاد کند و میان او و حرام سدى ایجاد نماید». (سفینة البحار، ج 1، ص 484).

نتیجه

اگر انسان با تمامی وجود به خدا ایمان داشته باشد و از ته دل او را بخواند چنان اطمینانی وجودش را فرامی‌گیرد که از هیچ چیز نمی‌ترسد و هیچ سدی مانع پیشرفتش نخواهد شد. چنین انسانی به آرامش حقیقی می‌رسد و از لحظه لحظه‌های زندگی بهره می‌برد.