من می‌جنگم، پس هستم
«چندروز اشک چشم این بچه خشک نشد». توصیف مادری از حال و روز
پسر ١٠ ساله‌اش که در بازی «کلشآوکلنز» غارت شده و تمام استحکامات
و سکه‌هایش رااز دست داده است.
البته این‌طور که بعدا فهمیدم، تب این بازی بیشتر از آنکه به جان بچه‌ها بیفتد،
بزرگ‌ترها را بیچاره کرده است.
کسانی که ٢٤ ساعته سرشان توی گوشی است و دسترسی به
اینترنت برایشان از نان شب واجب‌تر شده. بعضی از معتادان
این بازی روزانه تا ١٦ ساعت هوش‌وحواسشان پی بازی است
و شش ساعت مستقیما به صفحه گوشی‌شان چسبیده‌اند و حتی
ساعت خوابشان را با زمان حمله و تمام‌شدن کار کارگران تنظیم می‌کنند.
اما چرا و چطور این بازی تا این حد محبوب شده است؟
اصلا کلشآوکلنز چی هست؟!
کلشآوکلنز یا جنگ قبایل یک بازی آنلاین است. این بازی اولین بار
سال ٢٠١٢ توسط کمپانی فنلاندی سوپرسل (supercell) ارائه شد
و خیلی‌زود به صدر جدول بازی‌های محبوب اپ‌استور رسید. یک سال
بعد یعنی سال ۲۰۱۳ نسخه اندرویدی این بازی در پلی‌استور ارائه شد
و تا امروز حدود صد میلیون بار توسط کاربران دانلود شده است.
بعد از عرضه‌شدن نسخه اندرویدی بازی، کمپانی سوپرسل ۸۹۲
میلیون دلار عایدی داشت. درآمد روزانه سوپرسل از این بازی حدودا
شش میلیون دلار است.
بازی به این صورت است که شما یک زمین خشک و خالی و یک سری امکانات محدود اما قابل‌ارتقا دارید که با این امکانات و حمله به سایر دهکده‌ها، شما باید ارتش خودتان را بسازید. وقتی به اندازه کافی در بازی پیشرفت کردید، دهکده شما می‌تواند با دهکده‌های
دیگر متحد شود و با هم یک کلن تشکیل دهید و به سایر کلن‌ها
و دهکده‌ها حمله کنید. طبق آمار غیررسمی و گمانه‌زنی‌ها،
بین ٢٠ تا ٢٥ میلیون نفر در سراسر دنیا کلشآوکلنز بازی می‌کنند.
در ایران کلشآوکلنز اگر اولین نباشد جزء اولین بازی‌های آنلاین
محبوب میان عامه مردم است؛ کسانی که استفاده آنها از اینترنت
گوشی‌شان، محدود به شبکه‌های اجتماعی و ارتباطی مثل لاین، وایبر
و واتس‌اپ است و ممکن است هرگز از مرورگر تلفن همراه خود
استفاده نکرده باشند.
پای کلشآوکلنز حتی به قهوه‌خانه‌ها هم باز شده و بعضی قهوه‌خانه‌ها
بازی‌کردنش را ممنوع کرده‌اند اما بعضی هم از آن استقبال کرده‌اند؛
به‌این‌ترتیب عنصر عجیبی به قهوه‌خانه اضافه شد: اینترنت وایرلس.
سابقا قهوه‌‌خانه‌ای در مرکز شهر حتی پسورد وای‌فایش clash of clans
بود و مشتریان موقع قلیان‌کشیدن بازی هم می‌کردند (البته به گفته
صاحب قهوه‌خانه به خاطر مقرون‌به‌صرفه نبودن هزینه اینترنت و
جروبحث‌های متعاقب بازی، عطای کلشآوکلنز را به لقایش بخشیدند).
وقتی از آدم‌ها می‌پرسی چه‌چیزی این بازی را تا این حد برایشان جذاب کرده،
دلایل مختلفی دارند:
علی ۲۳ ساله، ساکن ارومیه و فروشنده لباس است: «جذابیت بازی بیشتر
برای من این است که همه دوستانم بازی می‌کنند. یک کلن هم با بچه‌های
پاساژ داریم. وقت‌هایی که مشتری نداریم، سرمان توی بازی است.
با بعضی هم سر بازی کل‌کل دارم سر levelبازی و خفن‌تربودن سربازها و...».
محسن ٢٩ ساله، اهل آبادان و کارگر پالایشگاه نفت آبادان است. مهم‌ترین
جذابیت بازی برای محسن، گرافیک عالی بازی است. او بسیاری از
دوستانش را تشویق کرده که بازی کنند. معتقد است این بازی روی
روابط او و دوستانش تأثیرات مثبت و منفی داشته است:
«بعضی‌وقت‌ها یکی از دوستان با درست‌کردن کلن یا قبیله شروع
به جمع‌کردن همه دوستان در آن کلن می‌کند و اصلا غریبه‌ها را
به کلن راه نمی‌دهد. وقت‌هایی که حمله داریم، بچه‌ها توی گروه لاین
هماهنگ می‌شوند و گاهی هم موقع حمله، برای اینکه همه اینترنت
پرسرعت نداریم، یک‌جا که اینترنت داشته باشد، جمع می‌شویم که این
خوب است. البته گاهی هم سرِ بازی دلخوری‌هایی پیش می‌آید که مثلا
چرا توی حمله شرکت نکردی و شکست‌خوردن توی حمله را گردن
آدم می‌اندازند که من به‌خاطر همین، چندبار ناراحت شدم و بینمان شکراب شد».
عرفان یک گیمر حرفه‌ای یا به‌اصطلاح خوره بازی است که به گفته خودش
یک‌سوم از عمرش را در حال بازی با کنسول و کامپیوتر بوده است.
به‌نظر او کلشآوکلنز یک بازی پیش‌پاافتاده و عوام‌پسند است.
از نظر او بازی‌ها سه دسته هستند:
- بازی‌های کامپیوتری و کنسولی آفلاین و انفرادی
- بازی‌های کامپیوتری و کنسولی آنلاین و گروهی
- بازی‌های آنلاین گروهی قابل نصب روی گوشی‌ها و تبلت‌ها
به‌نظر عرفان بدترین نوع اعتیاد به بازی، اعتیاد به بازی‌های آنلاین
گروهی است که روی تبلت و تلفن همراه نصب می‌شود و همه‌جا
همراه فرد است: «بازی‌های دسته دوم هم اگرچه اعتیادآور هستند،
اما با سیستم‌های گران‌قیمت یا در گیم‌نت‌ها و تحت شبکه‌هایی مثل
battle net wow، steam و garena بازی می‌شوند و برای
گیمرهای حرفه‌ای ساخته شده‌اند. کسی که دنبال این دسته بازی‌هاست،
می‌داند که چه هزینه و وقتی از او می‌گیرد و آدم‌های عادی سمت
این بازی‌ها نمی‌روند مثلا بازی wow تنها هفت میلیون کاربر آنلاین دارد.
در این بازی‌ها همه‌چیز برای گیم طراحی شده است. هرچه فرد
باهوش‌تر باشد، سریع‌تر پیشرفت می‌کند، اما در بازی‌های دسته
سوم که کلشآوکلنز هم جزء آنهاست، شما به ابزار
خاصی نیاز ندارید؛ یک گوشی اندرویدی۴۰۰-۵۰۰ هزار تومانی
که هرکسی توان خریدش را دارد. بازی هم یک بازی خطی است،
سناریو ندارد، قهرمان و ضدقهرمان ندارد و نیاز به هوش بالا هم ندارد،
نهایت خلاقیت در این بازی این است که چطور نقشه‌ات را بچینی و با
چه نیرویی و چطور حمله کنی که یک بچه هشت‌ساله هم تواناییش را دارد.
همه اینها باعث می‌شود از طلا‌فروش تا کارمند، دانشجو و دانش‌آموز
این بازی را بازی کنند. تنها چیزی هم که این بازی نیاز دارد،
وقت است که نزد ایرانیان است و بس!»
البته تنها وقت نزد ایرانیان نیست، بلکه هنر هم نزد عده‌ای از ایرانیان است.
هنر کره‌گرفتن، حتی از کلشآوکلنز!
دارایی‌های شما در این بازی سکه، اکسیر و جِم (جواهر) است؛
سکه که برای ساختن دیوارها، استحکامات و قلعه است، با اکسیر
هم سربازان جدید آموزش می‌دهید. جم مثل پول خودمان در زندگی
واقعی است که اگر داشته باشی یک‌شبه ره صدساله را طی می‌کنی.
مثلا اگر برای ساختن برج دیده‌بانی‌تان دو روز زمان لازم باشد، شما
با پرداخت صد جِم می‌توانید در لحظه برج‌تان را تحویل بگیرید اما
مشکل اینجاست که جِم علف خرس نیست. بازی مقدار محدودی به شما
جم می‌دهد که در خرج‌کردنش مدام باید دست و دل‌تان بلرزد، اما اگر
سر کیسه را شل کنید، می‌توانید با پرداخت آنلاین از هزارو ٢٠٠ تا
١٤هزار جِم بخرید. درواقع سود روزانه حدود شش میلیون دلاری کمپانی
سوپرسل از محل فروش این سنگ‌های سبز معجزه‌آساست.
با توجه به تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، کاربران ایرانی قانونا
نمی‌توانند از کارت‌های اعتباری بین‌المللی برای خرید آنلاین جِم
استفاده کنند. این مسئله پای آدم‌های جدیدی را به تجارت کلشآوکلنز
باز کرده است: واسطه‌های خرید جِم.
اگر کلشآوکلنز را با زبان فارسی در گوگل جست‌وجو کنید، با سیل
عظیمی از سایت‌های فروش جِم روبه‌رو می‌شوید. این حجم باور
نکردنی از سایت‌ها فقط به یک معناست: گردش مالی.
در این سایت‌ها یک بسته هزارو ٢٠٠تایی جِم که در فروشگاه
کلشآوکلنز ٧,٩٩ یورو است، حدود ۴۵ هزار تومان فروخته می‌شود.
در این تبدیل ارزی حدود ۱۶ هزار تومان به جیب سایت واسطه
می‌رود؛ چیزی حدود ۳۵ درصد سود. رضا، یکی از فروشندگان
جِم است. او توضیح می‌دهد که دو نوع تجارت در این بازی وجود دارد؛
تجارت «اَکانت‌بازی» که در همه‌جای دنیا هست و «تجارت جِم» که
فقط در ایران است. «تجارت اَکانت به این صورت است که کسی که
اَکانتی با لِوِل بالا داشته باشد (صد به بالا)، می‌تواند اَکانتش را به
دیگران بفروشد. قیمت اَکانت هم از حدود ۳۰۰-۴۰۰ هزار تومان
شروع می‌شود. قیمت اَکانت خوب از یک میلیون به بالا شروع می‌شود،
البته فروش اَکانت طبق قوانین کمپانی بازی، ممنوع است، اما همه‌جای
دنیا این تجارت غیرقانونی کمابیش وجود دارد.
تجارت بعدی فروش جِم است. کار ما به‌این‌صورت است که از طریق
خریدن گیفت‌کارت و گرفتن اطلاعات اَکانت مشتریان و دستکاری
اطلاعات اَکانت، مبلغ گیفت‌کارت را به حساب مشتری اضافه می‌کنیم.
با مبلغ اضافه‌شده، مشتری می‌تواند از برنامه‌های تحت گوگل یا اَپ‌استور
خرید کند». او شروع کارش را این‌طور توضیح می‌دهد:
«خودم کلشآوکلنز بازی می‌کردم و چندباری جِم خریدم، بعد به
این فکر افتادم که چرا خودم مستقیما این کار را نکنم، البته من
سایت ندارم و ابتدا برای خودم و دوستانم انجام می‌دادم که بعدا
هم مشتری‌های ناشناس اضافه شدند. درآمد این کار بد نیست،
اما برای من که مجبورم گیفت‌کارت را هم بخرم، سود اصلی به جیب
فروشنده گیفت‌کارت می‌رود. معمولا هم به‌این‌صورت است که کسی
خارج از ایران گیفت‌کارت می‌خرد و از اطلاعات کارت عکس می‌گیرد
و آن را ایمیل می‌کند. بیشترِ سود فروشندگان گیفت‌کارت به نوسانات
قیمت ارز بستگی دارد و اینکه چه نوع ارزی در اختیار دارند. این فروش
گیفت‌کارت خود به‌تنهایی به یک تجارت پرسود تبدیل شده است». رضا
در مورد مشتریانش و انگیزه آنها از هزینه‌کردن برای یک بازی،
این‌طور می‌گوید: بیشتر این هزینه‌کردن‌ها به‌خاطر کَل‌کَل و عقب‌نماندن
از بقیه است. وقتی یک نفر خط موبایلش صد میلیون تومان قیمتش است،
دوست دارد توی بازی هم از بقیه سر باشد و در لِوِل بالاتری از
بازی باشد، این است که می‌رود اَکانت آماده می‌خرد یا جِم می‌خرد
که زودتر بتواند پیشرفت کند. یک گروه ١٥نفره از دوستان من در
بازی، به‌خاطر چشم‌و‌هم‌چشمی نزدیکِ صد میلیون خرج کردند، البته این
را هم بگویم که من همه‌جور مشتری دارم. آدم‌هایی با سطح درآمد متوسط،
پیر، جوان، دانشجو، دانش‌آموز حتی خانواده‌ها. یکی از مشتریان من یک
خانواده کرولال هستند که حتی مادر خانواده هم بازی می‌کند».
کَل‌کَل‌های کلشآوکلنز، حتی پایش به روابط بین‌الملل هم کشیده شده است.
در بازی این امکان وجود دارد که شما برترین کلن‌های دنیا را ببینید؛
سه کلن از کشور امارات متحده عربی همیشه در جمع ١٠ کلن برتر دنیا هستند.
درحال‌حاضر، کلن‌هایی از ترکیه، کانادا، ژاپن و آمریکا، ایتالیا، مالزی
و کره در کنار سایر کلن‌های فراملیتی در جمع ١٠ کلن برتر دنیا،
درحال رقابت هستند. کلن پرشین‌گلف از ایران، میان ٤٤ کلن برتر دنیا
در رتبه، بیست‌وسوم قرار دارد.
دکتر محسنی تبریزی، جامعه‌شناس و صاحب‌نظر روانشناسی اجتماعی،
معتقد است فراگیرشدن و محبوبیت کلشآوکلنز علل مختلفی دارد:
«یکی از دلایل فراگیرشدن بازی‌های این‌چنینی پاسخی به نیاز افراد
به پذیرش و تأیید است. به‌این‌ترتیب که فرد با ورود به بازی، از
طرف گروه‌های مرجعی مثل گروه‌های دوستان و هم‌سالان تأیید می‌شود
و بازی تبدیل به محلی برای کسب پرستیژ و مقبولیت می‌شود. جاذبه دیگر
بازی ایت است که در مقابل بی‌ثباتی و امنیت‌نداشتن دنیای بیرون، فضای
بازی به شما امکان پس‌انداز و ایجاد امنیت می‌دهد. در کلشآوکلنز،
یک ایرانی آپارتمان‌نشین با دیوارهای کاغذی، محکم‌ترین دژها را
برای خودش فراهم می‌کند و در‌حالی‌که در دنیای واقعی پس‌اندازی ندارد،
از به‌دست‌آوردن پاداش و سکه‌های بازی، که عملا در بازی قابل خرج‌کردن
هستند، احساس پیروزی می‌کند. درواقع بازی در اینجا در حکم مکانیسم
جبرانی برای ناکامی‌های دنیای واقعی افراد است و فرد هویت جدیدی برای خودش تعریف می‌کند: هویت برنده. از سوی دیگر بازی کلشآوکلنز یک بازی بی‌پایان است. شما همیشه این امکان را دارید که سربازان بیشتری داشته باشید، قلعه‌های محکم‌تری داشته باشید و دامنه تخریب سلاح‌هایتان را بالا‌تر ببرید. این بی‌پایانی در واقع پاسخی به طلبندگی آدمی است؛ یک لذت که
همیشه با نرسیدن همراه است و عشق را به یاد آدمی می‌آورد. به‌طور‌کلی
ساختار بازی کلشآوکلنز، ساختار برنده‌محور است، برنده‌شدن به هر
قیمتی. برنده‌شدن به قیمت تاراج‌کردن دارایی‌های دیگران و محوریت
منافع فردی یا کلنی مشخص. افراد در جریان بازی دایما در حال نبرد
با دنیای پیرامون هستند اندیشه دشمن‌انگاری و تخاصم. اینها همه مفاهیمی
آشناست، بازتابی از شرایط بیرونی جوامع بحران‌زده که در دنیای مجازی
هم دست از سر آدمی برنمی‌دارد».پیش‌بردن یک زندگی پیروزمندانه
در دنیای موازی مثل کلشآوکلنز شاید برای بسیاری از مردم که در
زندگی واقعی احساس ناکامی می‌کنند، لذت‌بخش باشد اما درواقع این
حجم عظیم جنگ و ویرانی و بازتعریف هویت در قالب مفهوم جنگیدن،
آخرین چیزی است که دنیای آشوب‌زده امروز به آن نیاز دارد. آدم‌هایی
با هویت «من می‌جنگم، پس هستم».