دانش پزشکی
علت کمردرد ممکن است 'شباهت مهره کمر به مهره شمپانزه باشد'
محققان می‌گویند شواهدی وجود دارد که بیرون‌زدگی دیسک بین‌مهر‌ه‌ای که می‌تواند باعث کمردردهای مزمن شود در افرادی بیشتر دیده می‌شود که شکل مهره‌های کمر آنها به مهره‌های شمپانزه‌ها و اورانگوتان‌ها شباهت بیشتری دارد؛ به عبارت دیگر مهره‌های کمر این افراد از نظر تکاملی کمتر برای راه رفتن روی دو پا تطبیق پیدا کرده است.
تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که بین بیرون‌زدگی غضروف بین مهره‌ای (فتق مهره‌ای) و شکل مهره‌های کمر ارتباط وجود دارد هر چند که هنوز ماهیت این ارتباط دقیقا روشن نیست. با این حال شیوع بیماری‌های ستون فقرات در انسان بیشتر از نخستی‌ها (میمون‌سانان) است.
یکی از توضیحاتی که در این باره ارائه شده این است که در مسیر تکامل از موجودی چهار دست و پا به انسان دو پا، فشار بر روی ستون مهره‌ها افزایش یافته است.
از این رو دانشمندان کانادایی، اسکاتلندی و ایسلندی به بررسی شباهت و تفاوت مهره‌های کمر انسان با شمپانزه و اورانگوتان پرداختند که نتایج آن این فرضیه را که کمردرد ممکن است منشا تکاملی داشته باشد تقویت می‌کند.
در این تحقیق آنها رابطه بین شکل مهره، حرکت و جابجایی آن و زائده اشمورل (Schmorl’s node) را مورد مطالعه قرار دادند. زائده اشمورل بیرون‌زدگی غضروف (دیسک) بین مهره‌ها به داخل بافت استخوانی مهره بالایی یا پایینی است.
این زائده معمولا دردناک نیست، بیشتر در سنین بالا دیده می‌شود و محصول فرسودگی مهره در گذر عمر است.
این مطالعه نشان داد در کسانی که شکل مهره‌ها بیشتر به شکل مهره‌های اجداد ما شبیه است این فتق عمودی بین مهره‌ای بیشتر دیده می‌شود.
علاوه بر این مهره اول کمر در صورت سلامت، به راحتی از مهره مشابه در شمپانزه‌ها و اورانگوتان‌ها قابل تشخیص است اما اگر این مهره سالم نباشد این تمایز دیده نمی‌شود؛ به عبارت دیگر زائده اشمورل مهره انسانی را به مهره نخستی‌ها شبیه می‌کند.
محققان این پژوهش علاوه بر اینکه به لزوم تحقیقات بیشتر اشاره می‌کنند، یادآور می‌شوند که در آینده شاید زیست‌شناسی تکاملی را در شناخت و درمان بیماری‌ها بیشتر باید مد نظر قرار داد.
کمردرد در یک نگاه
- کمردرد یکی از ناتوان‌کننده‌ترین بیماری‌ها در دنیاست است و تخمین زده می‌شود تا ۸۰ درصد افراد در طول زندگی این عارضه را تجربه می‌کنند.
- بسیاری از موارد کمردرد بعلت نامعلوم هستند که عارضه‌ای بجا نمی‌گذارند و به آنها کمردرد غیر اختصاصی می‌گویند.
- این درد که می‌تواند خفیف یا شدید باشد معمولا در عرض شش هفته بر طرف می‌شود. کشیدگی و فشار بر عضلات یا لیگامان‌های کمر معمولا شایع‌ترین علت است و گاهی هم علت آن عارضه خفیف غضروف بین مهره‌ای یا مهره‌ای است اما این عوارض را نمی‌توان با روش‌های تشخیصی ثابت کرد و البته جای نگرانی هم نیست.
- یک پنجم کمردردها بعلت درد عصب سیاتیک هستند.
- سیاتیک طولانی‌ترین و قطورترین عصب بدن است. این عصب از نخاع کمر منشا می‌گیرد و بعد از عبور از باسن (کپل) وارد پاها می‌شود.
- درد عصب سیاتیک دردی است که در مسیر این عصب احساس می‌شود، دردی که از کمر به باسن و پشت ران‌ها تیر می‌کشد می‌تواند دال بر درد سیاتیک باشد.
- در ۹۰ درصد موارد درد سیاتیک بعلت فتق بین مهره‌ای است که به ریشه عصب فشار می‌آورد اما هر عاملی که باعث تحریک این عصب شود درد ایجاد می‌کند.
- فتق یا بیرون‌زدگی دیسک یا غضروف بین مهره‌ها زمانی رخ می‌دهد که ماده ژلاتینی داخل دیسک بصورت افقی یا بصورت عمودی بیرون می‌زند.
- علل دیگری هم برای کمردرد وجود دارند از جمله ضربه و آسیب به مهره و ستون فقرات، اما شیوع آنها کمتر است.
- بر اساس تحقیقی که در ایران روی بیش از ۲۵ هزار نفر انجام شده، نزدیک به ۳۰ درصد افراد کمردرد داشته‌اند. این مشکل در زنان و افراد چاق شایعتر بوده است.