سلوک رمضان

دنیا با تمام جاذبه‌‌های مادی و سرگرمی‌هایش برای ایجاد حس رضایت‌مندی از زندگی برای بسیاری از افراد کافی نیست. این افراد همیشه در زندگی خود دنبال حقیقتی هستند تا به زندگی آنان معنا دهد. این حس منشأ علوم گران‌بهایی مانند اخلاق، هنر، عرفان و... شده است.خداوند با علم به این موضوع پیامبرانی را برای هدایت و نشان‌دادن زندگی صحیح به انسان‌ها فرستاد. البته این برنامه هدایت که با عنوان «دین» شناخته می‌شود، بخش‌های مختلفی دارد و لازم است متدینان به تمام بخش‌های آن توجه کنند. دانستن حقیقت به تنهایی برای رضایت انسان در طول زیست در کره خاکی کفایت نمی‌کند، بلکه باید به حقیقت مطلقی که در دین از آن به «خدا» تعبیر می‌شود، نزدیک شد. پیامبر مهر و محبت(ص) و اهل‌بیت(ع) نیز آگاهی صرف از این حقیقت را کافی نمی‌دانستند و در تمام حیات خود برای «قرب بیشتر» به خداوند تلاش می‌کردند و راه‌های رسیدن به قرب خداوند را به اصحاب خود تعلیم می‌دادند. این برنامه عملی با ترک گناه آغاز می‌شود. در این مسیر انسان لازم است به ١٠ چیز اهتمام داشته باشد؛ روزه‌داری از جمله این امور دهگانه است و در رساندن سالک به خداوند نقش زیادی دارد. بنابر توصیه پیامبر (ص) و اهل‌بیت(ع) عارفان و سالکان بیشتر ماه رجب، شعبان و سه روز در بقیه ماه‌ها را روزه می‌گرفتند.

رسول‌خدا(ص) می‌فرمایند: «گرسنگی را تحمل کنید و بر بدن‌های خود سخت بگیرید، شاید دل‌های شما جمال خداوند متعال را مشاهده کند» (المراقبات فصل نهم). همچنین پیامبر مهر و محبت (ص) در حدیثی دیگر به روشنی، راه آغاز سلوک را معرفی کرده است «برای هر چیزی دری است و درِ عبادات، روزه است» (المحجه البیضاء ج ٢). در متون اسلامی کم‌خوری و کم‌گویی به‌عنوان دو نتیجه روزه معرفی شده‌اند، نتیجه‌ای که حکمت را برای شخص به ارمغان می‌آورد و حکمت، یقین را».
 زمانی که بنده‌ای به یقین رسید، ترسی ندارد که روزگار را چگونه سپری کند؛ در آسانی یا سختی و این مقام انسان‌های خشنود است و هرکس براساس رضایت خداوند رفتار کند سه خصلت را به او می‌دهد: ١-شکری که با نادانی همراه نباشد، ٢- یادی که با فراموشی همراه نباشد، ٣- عشقی که دوستی مرا بر دوستی مخلوقاتم ترجیح دهد» همان ص ٢٠٦. مرحوم میرزاجواد آقای تبریزی در المراقبات، صفای دل، فروتنی، شکسته‌شدن شهوت و نیروهایی که باعث ارتکاب گناهان‌- گناهان بزرگ - می‌شود، آمادگی برای انجام عبادت از چند جهت و قادربودن بر انجام انفاق و کمک‌های مالی را نتایجی نام برده است که از حکمت گرسنگی به دست می‌آید. روح تمام تعلیمات بزرگان کنترل کامل دهان است هم در خوردن و هم در حرف‌زدن. با توجه به نتایج مهم روزه، عارفان مسلمان برای آن مراحلی را نام برده‌اند«١-روزه عام: این روزه تنها با امساک که از مبطلات روزه حاصل می‌شود و فقها در کتاب توضیح‌المسائل در این رابطه بحث مفصل کرده‌اند، ٢-روزه خاص: این روزه با انجام اموری که در روزه عام گفته شده به اضافه جلوگیری اعضای بدن از مخالفت با حضرت حق تحقق پیدا می‌کند، ٣- روزه اخص: این روزه با خود‌داری از امور حلال یا حرامی که انسان را از یاد خدا باز دارد، حاصل می‌شود» المراجعات. با در نظرگرفتن اهمیت و برکات روزه است که رمز نگاه ویژه‌ خداوند به ماه مبارک رمضان را درک می‌کنیم؛ ماهی که حتی خواب آن باعث قرب الهی می‌شود و در رسیدن انسان به مراحل کمال تاثیر دارد. حتی خداوند آن را ماه خود خوانده و خودش را نتیجه و پاداش آن قرار داده است. پیامبر مهر و محبت (ص) می‌فرمایند: «خداوند متعال می‌فرماید برای هر عمل انسان ثوابی است که آن را ١٠ برابر تا ٧٠٠ برابر قرار می‌دهم، الا روزه که ثواب آن خودم هستم» (المحجه البیضاء ج٢). امیدوارم از تمام فرصت‌های ماه مبارک رمضان خصوصا سحرها و دعا‌های ذکرشده در آن استفاده کنیم.

علی‌اکبر گلقندشتی . پژوهشگر

منبع:روزنامه شرق