در جلسه هم‌اندیشی شورای ملی سالمندان عنوان شد

اقدامات تزیینی به جای قدم‌های حمایتی برای یکی از پر جمعیت‌ترین اقشار سنی کشور

چهار برابر شدن جمعیت سالمند ایران طی 45 سال

اعتماد| جمعیت سالمندان در حالی هشت درصد جمعیت کشور را به خود اختصاص داده‌ است که به گفته مسوولان در نشست هم اندیشی اعضای شورای ملی سالمندان، صرفا در فاصله 45 سال، جمعیت کشور بیش از سه برابر رشد داشته اما در همین مدت، جمعیت سالمندان کشور چهار برابر افزایش یافته است. این به این معناست که در واقع، نرخ رشد سالمندی و جمعیت عمومی کشور از افزایش متوازن برخوردار نبوده و مناسب سازی معابر عمومی برای گروه‌های آسیب پذیر از جمله سالمندان، هنوز به نتیجه مطلوب نرسیده است. گزارش‌های رسمی همچنین حکایت از وضع نامطلوب سلامت جسمانی، روانی و معیشتی بیش از شش میلیون سالمند کشور دارد.

آمار رسمی اعلام شده از سوی نهادهای مسوول رصد آمارهای جمعیتی نشان می‌دهد که ایران به دلیل کاهش رغبت عمومی به بارداری، در سراشیب سالمندی جمعیت قرار گرفته و در حالی که جمعیت سالمند به دلیل تغییرات سنی و فیزیکی، نیازمند مراقبت‌ها و حمایت‌های ویژه و متفاوت از جمعیت در گروه سنی میانسال، جوان و نوجوان است اما ضعف ساختاری بسیاری از اقدامات مورد نیاز سالمندان کشور اکنون به یکی از چالش‌های اصلی پیش روی نهادهایی است که باید برای سالمندان کشور برنامه‌ریزی کنند.

روز گذشته صادق رستمی، رییس دبیرخانه شورای ملی سالمندان ضمن آنکه خبر داد هفته آتی و با حضور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سند ملی سالمندان به تصویب نهایی می‌رسد و طرح شهر دوستدار سالمند به زودی در چند استان به صورت آزمایشی اجرا می‌شود تایید کرد برنامه پنجم توسعه که اکنون در نیمه چهارمین سال اجرای آن قرار داریم، توجهی به سالمندان نداشته است و شاید یکی از مصادیق این بی توجهی، ابتر ماندن ایجاد بانک اطلاعات سالمندان کشور و فقدان آمار مشخص و مدون و قابل اطمینان درباره ویژگی‌های جمعیتی این قشر کشور باشد آن هم در حالی که طی سال‌های آینده، افزایش جمعیت سالمند یکی از واقعیت‌های غیرقابل انکار ایران خواهد بود.

مواجهه ساده‌انگارانه مسوولان کشور با پدیده سالمند‌شدن جمعیت و بی توجهی به لزوم ترمیم یا ایجاد زیرساخت‌های موجود یا جدید برای این گروه جمعیتی که در حال افزایش هستند و اکنون بیش از هشت درصد جمعیت کشور را به خود اختصاص داده‌اند در حالی است که پریسا طاهری؛ رییس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت روز گذشته هشدار داد در آینده‌یی نه‌چندان دور، سالمندان شهرنشین که جمعیت بیشتری را هم شامل می‌شوند، از مشکلات بیشتری در دریافت خدمات درمانی یا بازتوانی نسبت به سالمندان روستا نشین برخوردار خواهند بود. وی در توضیح این هشدار خود افزود: «با وجود مراکز بهداشتی برای سالمندان، بسیاری از سالمندان به دلیل مشکلات حرکتی، مفصلی و آرتروزهای شدید امکان مراجعه به ‏این مراکز را ندارند. ‎البته در روستاها کارشناسان و بهیارها با حضور در خانه‌های سالمندان این مشکل را تا حدودی برطرف کرده‌اند، اما این امکان در ‏شهر فراهم نیست و به همین خاطر است که مراجعه سالمندان در شهر به مراکز بهداشتی و دریافت خدمت بسیار کمتر از روستاها بوده ‏و این موضوع باعث می‌شود که سالمندان شهری آسیب‌پذیرتر باشند.‎»

این مقام مسوول ضمن اشاره به سرعت گرفتن پیری جمعیت در ایران در مقایسه با سایر کشورها تاکید کرد که ارایه خدمات سالمندی برای افراد سالمند نیازمند عزم ملی است ضمن آنکه به گفته وی و بنا بر تصویب سازمان بهداشت جهانی، تهران به عنوان تنها شهر دوستدار همه سنین از جمله سالمندان در کشور معرفی و تعیین شده است. کلانشهری که در مقایسه با بسیاری از شهرهای کشور از فقر شدید امکانات علمی درخور جمعیت سالمند رنج می‌برد.


سالمندان ایران در چه شرایطی به سر می‌برند

سال 1377 برای تعیین وضعیت سلامت سالمندان، نخستین بررسی کشوری وضعیت سلامت سالمندان 60 سال و بالاتر توسط وزارت بهداشت انجام شد. بر اساس نتایج این بررسی، نخستین نیاز سالمندان، رفع مشکلات معیشتی و پس از آن خدمات بهداشتی درمانی بود. نتایج شاخص‌های سلامت جسمی سالمندان در این بررسی نشان داد که 4/53 درصد افراد 60 ساله و بالاتر مبتلا به اختلال حرکتی بودند. حدود 17 درصد سالمندان تنها زندگی می‌کردند که تعداد زنان سالمند تنها، بیش از مردان بود. بر اساس نتایج همین بررسی، 17 درصد مردان بالای 65 سال فاقد هرگونه درآمد بودند که تعداد زنان با وضعیت مشابه حدود 70 درصد برآورد شده بود. نتایج بررسی‌های آماری و سرشماری‌های کشوری نشان می‌دهد که تعداد سالمندان ایران در سال 1355، یک میلیون و 700 هزار نفر بوده اما تعداد این جمعیت در سال 85 به پنج میلیون و 100 هزار نفر افزایش یافته و و امروز، 7/8 درصد جمعیت کشور بالاتر از 60 سال سن دارند. تنهایی، مهم‌ترین مشکل امروز سالمندان ایران است علاوه بر آنکه با وجود فعالیت نهادهای حمایتی همچون سازمان بهزیستی کشور و کمیته امداد برای ارایه پوشش‌های حمایتی و بیمه‌یی برای بیش از سه میلیون سالمند بی بضاعت و نیازمند، اما همچنان و بنا بر اعلام رسمی، بیش از دو ?درصد سالمندان مرد و 15 ?درصد سالمندان زن فاقد هر گونه منابع درآمدی بوده علاوه بر آنکه فقط حدود 45 ?درصد سالمندان مرد دارای شغل بوده اما بیش از 50 ?درصد آنان بیکار و فاقد شغل هستند که این نتیجه در میان سالمندان زن بسیار متفاوت است زیرا فقط 6 درصد از زنان سالمند دارای شغل هستند.

در فاصله سال‌های گذشته و با وجود هشدار مکرر مسوولان متولی رصد آمارهای جمعیتی درباره شتاب گرفتن نرخ رشد سالمندی و جمعیت در گروه سنی بالاتر از 60 سال اما سرعت اقدامات لازم برای رفع مشکلات این قشر جامعه همپای افزایش تعداد گروه هدف پیش نرفته است.

سال 86 و زمانی که جمعیت سالمند کشور فقط پنج میلیون نفر بود، سازمان بهزیستی اعلام کرد: «از جمعیت پنج میلیونی سالمند کشور اکنون حدود سه میلیون نفر تحت پوشش یکی از سازمان‌های بیمه‌یی یا حمایتی هستند، یک میلیون و 300 هزار نفر تحت پوشش کمیته امداد، یک میلیون و 600 هزار نفر تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی و بازنشستگی و حدود 100 هزار سالمند نیز در 250 مرکز نگهداری تحت پوشش بهزیستی زندگی می‌کنند.»

اکنون و با گذشت هفت سال طاهری با استناد به نتایج بررسی‌های اخیر وزارت بهداشت خبر داده که «8/70 درصد سالمندان متاهل‌ هستند، 6/26 درصد بیوه و مطلقه، 9 درصد تنها زندگی می‌کنند، 36درصد حقوق بازنشستگی می‌گیرند اما در مقابل درصد بسیاری از سالمندان حقوق و بیمه دریافت نمی‌کنند و دچار سوءتغذیه هم هستند.»

کافی است همین آمار اجمالی در کنارهم قرار بگیرد تا مشخص شود قدم‌های برداشته شده برای حمایت‌های معیشتی، جسمانی، روانی و حتی شهروندی از جمعیتی که پیش‌بینی می‌شود تا سال 2050، بیش از 25 میلیون نفر از جمعیت کشور را به خود اختصاص دهند تا چه حد کند و بطئی است چنانکه سالمندان ایران، همچنان و در نیمه سال 93 از همان مشکلاتی رنج می‌برند که سال 1377 هم نتایج بررسی وزارت بهداشت بر وجود آنها به عنوان عوامل موثر در ناتوانی سالمندان و کاهش ساعت‌های مفید بازمانده عمرشان هشدار داده بود.