بی اشتهایی عصبی
در میان موجودات زنده، تنها انسان است که می‌تواند قوانین طبیعت را بشکند و بر خلاف آنها عمل کند. انسان حتی می‌تواند با واکنش‌های فیزیولوژیک بدن خود نیز به مخالفت برخیزد. این ستیز با واکنش‌های طبیعی در درجه اول برای انسان خوشایند استو احساس پیروزی می‌کند. اما مساله آنجاست که تداوم این ستیز در نهایت به بیماری فرد منجر خواهد شد. یکی از جنگ‌های خیلی قدیمی که بین افراد و واکنش‌های فیزیولوژیکشان بوده، پاسخ به گرسنگی است. آنورکسیا (Anorexia) یا بی اشتهایی اختلالی بسیار جدی است که می‌تواند زنان و مردان تمام گروه‌های سنی را تحت آسیب قرار دهد. این وضعیت می‌تواند سلامت شما را به خطر بیاندازد. اما بی اشتهایی هم انواع مختلفی دارد. یکی از انواع بی اشتهایی، بی اشتهایی عصبی است که به آن Anorexia Nervosa می‌گویند. بی اشتهایی عصبی اختلال تغذیه‌ای پیچیده‌ای است که با سه ویژگی اصلی زیر تظاهر می‌کند:راضی نبودن از وزن فعلی، ترس و نگرانی شدید از چاق شدن و تصور غلط از هیکل خود. اگر شما مدام نگران چاق شدن باشید، بدون شک غذاخوردن برای شما بسیار استرس زا خواهد بود. در این شرایط است که باید و نبایدهای چاق شدن، مداوم در ذهنتان شما را آزار می‌دهند. بعضی از از افرادی که تصمیم جدی برای لاغر شدن می‌گیرند، تقریبا همه وقتشان را به رژیم، کالری غذاها، اینکه چقدر کم کرده‌اند و چقدر چاق شده‌اند و خلاصه رژیم گرفتن و لاغری اختصاص می‌دهند. لذا وقتی برای دوستان، نزدیکان و فعالیت‌های دیگر ندارند و همواره نگران چاق شدن هستند. به گونه‌ای که دیگر این برنامه به یک وسواس جدی تبدیل می‌شود. در این شرایط است که زندگی جدا آزاردهنده شده و تبدیل به زندان کاهش وزن می‌شود. این فرد خودش بی خبر است که در معرض ابتلا بهAnorexia Nervosa قرار دارد.اما مساله آنجاست که برای این فرد اصلا مهم نیست که چقدر وزن کم کرده است و هر چقدر هم لاغر باشد، خود را چاق می‌داند. به همین خاطر می‌تواند گفت: Anorexia Nervosa فقط مربوط به رژیم لاغری و کاهش وزن نیست، بلکه یک بیماری است. واقعیت آن است که این رفتارها، راه رسیدن به کاهش وزن نیست، بلکه مساله‌ای بسیار مهم‌تر از رژیم لاغری در میان است. این توجه جدی به غذا، کاهش وزن و مسائل مربوط به آن همگی علائم و نشانه‌هایی از مشکلی مهم‌ترند، مشکلاتی شبیه افسردگی، احساس تنهایی، عدم امنیت و ترس، فشار روحی برای بهترین بودن، استرس و احساس رفتارهای غیر قابل کنترل. چیزهایی که هیچ رژیم کاهش وزنی نمی‌تواند آنها را از فرد دور کند.
علائم و نشانه‌های آنورکسیا
1- رژیم گرفتن علی رغم لاغر بودن: این افراد، رژیم‌های لاغری سخت و بسیار کم کالری را اجرا می‌کنند. غذاهای بسیار کم کالری می‌خورند، در حدی که حتی نصف کالری مورد نیاز روزانه آنها هم تامین نمی‌شود و شدیدا ترس از خوردن غذاهای کربوهیدارتی و شور دارند. 2- وسواس شدید به کالری ها، میزان چربی و ترکیبات غذاها: این افراد همیشه می‌خواهند ترکیبات دقیق مواد غذایی، میزان مصرف روغن آنها و نحوه طبخ آنها را بدانند. گاهی اوقات ترس آنها از مواد غذایی باعث می‌شود حتی در مهمانی‌ها هم شرکت نکنند. این افراد هرگز در خارج از منزل غذا نمی‌خورند. 3- وانمود می‌کنند که غذا می‌خورند: اصرار اطرافیان برای غذا خوردن باعث می‌شود این افراد غذا را مخفی کنند، با آن بازی کنند و در فرصتی که پیدا کردند آن را دور بریزند و اظهار کنند که خیلی غذا خورده‌اند و معده شان پر شده است. 4- تمایل شدید به قرص‌های لاغری، مدرها و مسهل ها: داروهای گیاهی مختلف، تحریک کننده‌های دستگاه گوارش که باعث اسهال می‌شوند، شربت‌های مسهل، داروهای ادرار آور و خلاصه هر دارویی که نقشی در کاهش وزن داشته باشد را مصرف می‌کنند.5- استفراغ و برگرداندن غذا بعد از غذاخوردن: به طور مکرر دیده می‌شود که فرد بعد از غذا خوردن به دستشویی یا حمام مراجعه می‌کند. شیر آب را باز می‌کند تا کسی متوجه موضوع نشود. سپس با وارد کردن انگشت در گلوی خود و ایجاد تهوع و استفراغ، عمدا غذاهای خورده شده را بالا می‌آورد. 6- ورزش شدید: ورزش‌های روزانه مکرر و آزاردهنده، همواره در برنامه زندگی شان وجود دارد. این ورزش‌ها در بیشتر موارد باعث آسیب بدن و مخصوصا مفاصل، بیماری و ضعف عمومی در آنها می‌شود. یکی از علل این رفتار ها، به طور قطع تصور غلط ذهنی است که این افراد از هیکل خود دارند. افراد مبتلا به بی‌اشتهایی عصبی همیشه فکر می‌کنند چاق هستند. این تفکر غلط ، ریشه بسیاری از رفتارهای آنهاست که به صورت زیر تظاهر می‌کند:
کاهش وزن عجیب: کاهش وزن سریع، یکدفعه‌ای و بدون هیچ علت خاصی مثل بیماری.
احساس چاق بودن، علی رغم کمی وزن: فرد ممکن است احساس چاقی کل بدن را کند یا حداقل فکر کند بخشی از بدنش بسیار بزرگ شده. مخصوصا زمانی که غذا می‌خورد این احساس را درباره معده و دستگاه گوارش خود دارد.
توجه شدید به شکل ظاهری اندام خود: وسواس درباره وزن، شکل بدن و سایز لباس‌ها باعث می‌شود هفته‌ای چند بار خود را وزن کنند. دور کمر و باسن را اندازه بگیرند و همواره نگران تغییرات حتی جزئی در وزن خود باشند. این افراد مدت زمان زیادی را در مقابل آینه می‌گذرانند و هیچوقت از اندام خود راضی نیستند.
قبول نکردن لاغری و کم وزن بودن: این افراد همیشه کم وزن بودن خود را انکار می‌کنند. خیلی وقت‌ها برای اثبات اینکه چاق هستند، مثلا زمانی که دوستانشان می‌خواهند روی وزنه بروند، به طور پنهانی قبل از وزن کردن خود، لباس‌های زیادی می‌پوشند تا بیش از وزنی که هستند شوند.
سایر خطرات
خطرات همراه با این اختلال آنقدر شدیدند که می‌توانند گاهی تهدید کننده زندگی باشند. افراد مبتلا به انورکسیا نرووزا ممکن است عوارض زیر را تجربه کنند:کم خونی (مخصوصا کم خونی فقر آهن)، کاهش قدرت سیستم ایمنی بدن و آسیب پذیری بدن نسبت به بیماری‌‌ها، مشکلات گوارشی (نظیر درد شکم، یبوست و اسهال متناوب)، بی‌نظمی قاعدگی در خانم‌ها و حتی قطع قاعدگی در دختران، افزایش خطر ناباروری در زنان و مردان، اختلالات کلیه، پوکی استخوان و آسیب پذیری شدید استخوان در مقابل فشارها و ضربه ها، مشکلات قلبی (آریتمی، نارسایی احتقانی قلب و سکته قلبی) و مرگ.
درمان انورکسیا
در مرحله اول ممکن است به نظر برسد که هیچ راه حلی برای درمان این اختلال وجود ندارد. اما درمان دور از دسترس نیست. مساله مهم آن است که در بیشتر موارد خود فرد بیمار خطایی را در رفتار خود نمی‌بیند که بخواهد به دنبال درمان آن باشد. او فقط فکر کاهش وزن بیشتر و بیشتر است. بنابراین این وظیفه سایر افراد خانواده است که به کمک بیمار بیایند. اما چگونه؟ از آنجایی که انورکسیا نرووزا اختلالی ذهنی و جسمی است، درمان بیماری چند جانبه و تیمی می‌باشد. افرادی که می‌توانند به بیمار کمک کنند شامل گروه زیرند: پزشک بالینی، روانشناس، مشاور، و رژیم درمان. خانواده نیز در این میان، نقش بسیار مهمی را بر عهده دارد. وجود یک تیم متخصص و مهم‌تر از آن اعتماد بیمار به تیم درمان، فرایند درمان را راحت تر می‌کنند. اهداف درمانی در این بیماری شامل سه مرحله اصلی است: بازگشت به وزن سالم بدن، شروع غذاخوردن به میزان بیشتر و تغییر تفکرات فرد درباره اندام خود، سلامت خود و آرامشی که در زندگی دارد.